مهندسی برق از نگاه دانشجویان برق دانشگاه تهران

 مهندسی برق :

     عنوان مهندسی برق شاید برای این رشته مقداری مبهم باشد و نتواند وسعت فعالیت این رشته را پوشش دهد. به هر روی می توان گفت بطور خلاصه کار مهندس برق طراحی، تحلیل و ساخت مدارهای الکتریکی، سیستم های کنترل هوشمند و سیستم های مخابراتی است. ابعاد این مدار ها از چند نانومتر ( چیپست های الکترونیکی ) تا چند هزار کیلومتر مانند شبکه برق رسانی یک کشور متغیر است.

     رد پای مهندسی برق را می توان در تک تک جنبه های زندگی روزمره افراد جامعه و همچنین اغلب صنایع و کسب و کار ها و ... مشاهده کرد.

تاریخچه این رشته از آزمایش های فارادی و تسلا ( شاگرد ادیسون ) شروع شده و تا به امروز بر بر صفحات آن افزوده می شود. یقینا طیف گسترده ای از پیشرفت های جامعه بشری در زمینه تکنولوژی و حتی سایر رشته های مهندسی مانند مکانیک، عمران، شیمی و  ... را وام دار رشته مهندسی برق می باشیم.

این رشته مناسب چه کسانی است ؟

     می توان گفت پایه و اساس این رشته مباحث فیزیک مانند الکترومغناطیس و جریان های الکتریکی و الکتریسیته ساکن و امثالهم می باشد. افرادی که دارای توانایی تحلیل چند معیاره و درک نسبتا عمیقی از مباحث فیزیکی مذکور هستند و بتوانند با استفاده از ابزار هایی که علم ریاضیات در اختیارشان میگذارد مسائل فیزیکی را بررسی و تحلیل کنند. البته واضح است که این توانایی ها طی دوران تحصیل دانشگاهی در افراد ایجاد می شود و اگر فردی علاقه کافی در مباحث مذکور را در خود می بیند یقینا با تلاش و پشتکار می توانند استعداد و علاقه خود را در محیط دانشگاه به شکوفایی برساند.

     دانشجویان این رشته می بایست درک و علاقه کافی به تفکر الگوریتمیک و زبان های برنامه نویسی داشته باشند. همچنین توانایی حل مسأله فاکتور تعیین کننده است، مسائلی چون مشکلاتی که ممکن است در شبکه برق رسانی یک شهر بوجود بیاید یا نقص در عملکرد یک ربات کنترلی در خط تولید یک کارخانه که ممکن است ناشی از اختلال عملکرد یکی از مدار های آن باشد؛ لذا لازم است که یک مهندس برق بتواند با توانایی تحلیل مسأله پیش آمده و ارائه راهکار های ممکن برای رفع آن وارد عمل شود.

    مطابق انتظار در اکثر گرایش ها و درس های این رشته نیاز به کار با نرم افزار های مانند : Pspice و DIG SILENT و PLS CADD و PS CAD و model SIM و همچنین زبان های برنامه نویسی مانند C و C++ و MATLAB و  JAVA و ... وجود دارد.

در دانشگاه :

    رشته مهندسی برق شامل حدود 142 واحد درسی در طول دوره کارشناسی است.

گرایش های مهندسی برق

     اکنون اکثر دانشگاه های مطرح سطح کشور برای پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی گرایش ها را از هم جدا نمی کنند، اما از حدود ترم های 5 و 6 دانشجویان هرکدام بسته به علاقه خود یکی از گرایش های مهندسی برق مانند : قدرت، مخابرات، الکترونیک، کنترل، بیوالکتریک، مکاترونیک و سیستم های دیجیتال ( فقط در دانشگاه های صنعتی شریف و دانشگاه تهران ) انتخاب می کنند.

واحد های درسی

• مدار های الکتریکی 1 و 2 : ( تحلیل مدار های پایه مهندسی برق )

• الکترو مغناطیس : تحلیل شناخت میدان های الکتریکی و مغناطیسی و قوانین ماکسول

• الکترونیک 1 و 2 : شناخت و طراحی مدار های الکترونیکی آنالوگ

• ماشین های الکتریکی 1 و 2 : تحلیل عملکرد موتور های الکتریکی و ژنراتورهای تولید برق و ترانسفورماتورها

• مخابرات 1 و 2 : آشنایی با شیوه های ارسال و دریافت پیام توسط امواج

• سیستم های کنترل خطی : آشنایی با سیستم هایی برای کنترل ربات ها، ماشین ها و سیستم های اتوماسیون

ادامه تحصیل :

      با توجه به گستردگی فراوان رشته مهندسی برق، کسی که می خواهد جایگاه های شغلی مهم و تخصصی را کسب کند، می بایست به تناسب تخصص مورد نیاز،در دوره کارشناسی ارشد و دکتری نیز تحصیل کند.

گرایش های کارشناسی ارشد و دکترا :

• مدارهای مجتمع الکترونیک

• افزاره های میکرو و نانو الکترونیک

• سیستم های الکترونیک دیجیتال

• مهندسی فوتونیک

• مهندسی فوتونیک گرایش نانو فوتونیک

• مهندسی پدافند غیر عامل گرایش افا ( استتار، فریب و اختفا )

• مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترونیک

• مهندسی نانو فناوری گرایش نانوالکترومکانیک

• مهندسی سیستم های میکرو و نانو الکترومکانیک

• سیستم های قدرت

• برنامه ریزی و مدیریت سیستم های انرژی الکتریکی

• سامانه های برقی حمل و نقل

• مهندسی راه آهن برقی

• مهندسی سیستم های انرژی گرایش تکنولوژی انرژی

• مهندسی سیستم های انرژی گرایش انرژی و محیط زیست

• مهندسی سیستم های انرژی گرایش سیستم های انرژی

• مهندسی انرژی های تجدیدپذیر

• مهندسی هسته ای

• مهندسی هسته ای گرایش کاربرد پرتوها

• مهندسی هسته ای گرایش گداخت هسته ای

• مهندسی هسته ای گرایش مهندسی پرتو پزشکی

• مهندسی هسته ای گرایش مهندسی راکتور

• مهندسی هسته ای گرایش مهندسی فیزیک بهداشت

• الکترونیک قدرت و ماشین های الکتریکی

• مخابرات میدان و موج

• مخابرات نوری

• مخابرات سیستم

• مخابرات امن و رمزنگاری

• شبکه های مخابراتی

• مهندسی فناوری ماهواره

• مهندسی صدا

• مهندسی مخابرات امنیتی

• کنترل

• کنترل و علائم

• مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک

• مهندسی پزشکی گرایش فناوری اطلاعات

• مهندسی پزشکی گرایش مهندسی ورزش

• مهندسی مکاترونیک

بعد از فارغ التحصیلی :

     می توان گفت در تمامی صنایع و کارخانه ها و کارگاه ها تولیدی و حتی معادن و نیروگاه ها و شرکت های مختلف و ... فضای کار برای مهندسین برق وجود دارد و جزء حیاتی ترین و موثرترین مشاغل در هر فضای صنعتی محسوب می شود. از دیگر فرصت های شغلی برای این رشته می توان به کارهای نظارتی و کارشناسی ارگان های مختلف و نظارت بر تاسیسات برقی ساختمان های مسکونی و مدار های فشار قوی کارخانه ها و ... اشاره کرد.

     با توجه به اینکه امروزه مباحث بهینه سازی مصرف انرژی و تولید انرژی پاک (مانند : خودروهای هیبریدی و الکتریکی،انرژی خورشیدی، انرژی امواج و انرژی باد و ... ) ، یکی از بروزترین موضوعات جامعه مهندسی و علمی دنیاست؛ و با توجه به سهم غیرقابل انکار انرژی الکتریکی در صنعت و زندگی روزمره مردم، قطعا موضوعات و زمینه های لازم برای کار های تحقیقاتی و high tech بسیار زیاد و می توان گفت بیشمار است.

    رد پای مهندسی برق در زندگی ما انسان ها روز به روز در حال افزایش است و هر روزه ما شاهد افزایش نقش ربات ها و ماشین ها در زندگی مردم و افزایش سرعت و پهنای باند اینترنت و کوچک شدن IC ها و تلفن های همراه هوشمند هستیم.

    در حال حاضر شرکت های دانش بنیان متعددی در زمینه های مختلف مهندسی برق در کشورمان در حال فعالیت هستند که هسته اصلی آن ها را دانشجویان مهندسی برق تشکیل می دهند، که در عرصه های متنوعی از فن آوری های روز دنیا حرف اول را در منطقه می زنند. لذا می توان گفت زمینه کار آفرینی برای افرادی که توانایی ایده پردازی بالایی دارند به اندازه کافی وجود دارد.

وضعیت در جهان :

     در حال حاضر در سطح جهان و کشور های پیشرفته، هدف این است که همزمان با کوچکتر شدن ابعاد تراشه های الکترونیکی سرعت پردازش آن ها افزایش و از طرفی مصرف برقشان هم کاهش یابد. همچنین در صنایع نظامی هم تلاش زیادی برای افزایش دقت سیستم های پدافند دفاعی و ... می شود. در زمینه بیوالکتریک ( مهندسی پزشکی ) هم امروزه شاهد ساخت اندام های مصنوعی برای انسان و حیوان و تجهیزات هرچه بروزتر و دقیق تر پزشکی مانند دستگاه های دندان پزشکی و رادیولوژی و سونوگرافی و ... هستیم. در بخش دیگری از بیوالکتریک امروزه شاهد این هستیم که مهندسین در تلاشند که با کار گذاشتن تراشه ها در مغز حشرات یا کنترل مغز آن ها با استفاده از امواج مانع آسیب رسیدن به محصولات کشاورزی شوند.

مباحث هوشمند سازی مصرف انرژی مانند : خاموش شدن اتوماتیک چراغ های یک قطعه از بزرگراه ها هنگامی که ماشینی از آنها عبور نمی کند، روشن بودن سیستم های گرمایشی و سرمایشی و روشنایی خانه ها فقط هنگامی که به آن نیاز داریم یا در آن قسمت خانه حضور داریم و مباحث و اهدافی از این قبیل، از چشم انداز های آتی گرایش قدرت مهندسی برق محسوب می شود.

از دانشگاه های برتر در این رشته می توان به موارد زیر اشاره کرد:

علی عزیزی و حمزه حسین پور ( دانشجویان مهندسی برق دانشگاه تهران ) 

ویرایش و تنظیم : فرزین رستمی